KÅČČ DA TEÂĐTÕS 13.5.2024
Lij-a suåvâdvuõtt da naʹddjõs Lääʹddjânnam tääʹssvääʹld da alggmeer säʹmmlai kõõskâst vueiʹtlvaž? Ooumažvuõiggâdvuõttäʹšštobddi Martin Scheinin ärvvtââll Säʹmmlai tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissiooʹje raajjâm čiõlǥtõõzzstes, što suåvâdvuõđ oudldõõzz lie huânnʼnam 2010-lååǥǥ aalǥ rääʹjest.
Ââʹlmõs vaaldšemvuõiǥâs lij eeʹjjest 2011 ääʹljeeʹl kässjõõttâm sääʹm alggmeer jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõʹtte da tuâsttam säʹmmlai parlameeʹnt, Sääʹmteeʹǧǧ, peäʹlestvälddmõõžžid jiijjâs identiteeʹttest da vuäzzlažvuõđ määinain. Sääʹmteʹǧǧlääʹjj jiõnstemvuõiggâdvuõttšiõttõõzzâst lij šõddâm kõõddâskõõččmõš, koon teevvmõõžž leät låʹppääm säʹmmlaid halltõsprograammin, tåimmkåʹddsmiõtldõõǥǥin da halltõõzz eʹtǩǩõõzzin. Muuttâslåppõõzzid leät kuuitâǥ âlddsin 10 eeʹjj ääiʹj tuâsttam Eeʹttiǩ-kååʹdd ǩiõttʼtõõllmest.
Meeraikõskksaž tääʹzzest alggmeervuõiggâdvuõđ lie ouddnam miârkteeinalla. Õhttõõvvâm meerkooʹddi takaisååbbar priimi čõõđtõõzz alggmeerai vuõiggâdvuõđin eeʹjj 2007. Čõõđtõs lij šõddâm tääʹrǩes vueʹssen alggmeerai vuõiggâdvuõđi teâuddjummuž kuõskki tuʹlǩǩummšest.
Jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõtt lij čõõđtõõzz meâldlânji alggmeervuõiggâdvuõđ vääimas, koon Lääʹddjânnam riikk ååʹn õlmstõttum čiõlǥtõõzz mieʹldd neuʹrrad ǩeeʹjjteʹmeld. Meeraikõskksa ooumažvuõiggâdvuõttsuåppmõõžži vuåppâmorgaan, Õhttõõvvâm meerkooʹddi ooumažvuõiggâdvuõttkomitea da rooddčårstummuž vuâsttsaž komitea, lie raʹvvjam, što Lääʹddjânnam riikk lij neuʹrrääm nuʹtt siviil- da poliittlaž vuõiggâdvuõđi kuõskki õõlmâs-suåppmõõžž ko še rooddčårstummuž vuâsttsaž õõlmâs-suåppmõõžž.
Alggmeervuõiggâdvuõđ lie pâjjnam ääiʹjpoddsiʹžžen še säʹmmlai äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjji harjjtummšest. Jokksääʹm jieʹllemnääʹll lij šõddâm vaarvuâllsiʹžžen, ko luõss-šeellmõš lij leämmaž ǩiõlddum neellj eeʹjj ääiʹj. Põõlât, što sääʹm puäʒʒhååid oudldõõzz huânnʼne jäänab di jäänab jm. ruânn seerd mieʹldes puʹhttem ođđ industriallaš haʹŋǩǩõõzzi seuʹrrjõssân.
Scheiniin ǩeeʹrjtem vuõiggâdvuõđlaž pååđčiõlǥtõõzz õlmstââʹttet vuõssaarǥ 20.5. Heʹlssen universiteeʹtt väʹlddraajâlm 3. riâddâst Tekla Huult kueʹrncest čiâss 10–12. Šõddmõš lij äävai pukid.
Saǥstõõllmõõžž programm:
10.00 Ääʹveem, komissio saaǥǥjååʹđteei, reâuggjieʹllemprofessor Hannele Pokka
10.10 Meeraikõskksa alggmeervuõiggâdvuõđ da tõi teâuddjummuš Lääʹddjânnmest – pååđčiõlǥtõõzz ouʹdde pohttmõš, professor Martin Scheinin
10.40 Paneeʹlsaǥstõõllâm
- saǥstõõllʼji čõõđ mõõnnmõš
- alggmeervuõiggâdvuõđi teâuddjummuš Lääʹddjânnmest – vuõiggâdvuõđla peäʹl da sääʹmõutstõõzz ǩiõččlâsttmõõžž
- ǩiiččeeʹji da media kõõččmõõžž
- striiʹmjummuž seuʹrrjeei oummui kõõččmõõžž chaattâst
11.45 Šõddmõõžž ǩiõrǥtummuš
Kuâsstep kaaʹfin jõnnkääʹrdest
Äʹšštobddipaneeʹl saǥstõõlli:
- Tuomas Ojanen, vuâđđlääʹǩǩvuõiggâdvuõđ professor, Heʹlssen universiteʹtt
- Laura Junka-Aikio, tâʹvv politiikk da vaaldâšm professor, Lappi universiteʹtt
- Janne Hirvasvuopio, Sääʹmteeʹǧǧ vuäzzlaž 2024
- Tiina Sanila-Aikio, Sääʹm palggâz rõ saaǥǥjååʹđteei, Sääʹmteeʹǧǧ saaǥǥjååʹđteei 2015–2019
- Kati Eriksen, Uccjooǥǥ ååraš kueʹllšiiʹlli, aktivistt da jieʹllikarttohjjeei
Striiʹmjem: Šõddmõõžž striiʹmjet da tõn vuäitt seuʹrrjed addrõõzzâst: https://youtube.com/live/Iy2mcOJ5vEUo
Liântt lij ǩiõččâmnalla šõddmõõžž mâŋŋa komissio neʹttseeidain https://sdtsk.fi/
Õõlmtõs: Kansainväliset alkuperäiskansaoikeudet ja niiden toteutuminen Suomessa
Valtioneuvoston julkaisuja 2024: 25
Põõšši addrõs: iʹlmmtet
Riikkaidgaskasaš eamiálbmotvuoigatvuođat ja daid ollašuvvan Suomas
Stáhtaráđi almmustahttimat 2024: 26
Bissovaš čujuhus: almmuhuvvo
Lââʹssteâđ: Saaǥǥjååʹđteei Hannele Pokka, hannele.pokka@sdtsk.fi, 050 570 3398
Vueiʹvvpiisar Ulla Aikio-Puoskari, ulla.aikio-puoskari@sdtsk.fi, teʹl. 050 431 9952