1800-lååǥǥ aalǥpeäʹl rääʹjest määŋg Peäccam vuuʹdest jååttam veʹrǧǧoummu, tuʹtǩǩeei, ǩeʹrjjneeʹǩǩ da tååimteei lie kâlvvam ǩiõldlaž fiʹttjõõzzid vuuʹd sääʹmnarood årra da pâiʹlǩiõččâm sij jieʹllemnaaʹlid da jieʹllemäärvaid. Tuʹtǩǩeei ǩeeʹrjte läppjeei narodvueʹzzest di läppjeei ǩiõlâst da kulttuurâst. Peäccam alggveärlaž narood jiijjâsäärvtåbdd seeilai kuuitâǥ määŋgi vaiʹǧǧes jieʹllem-maaʹtti čõõđ, šâddjânnam mõõntummšest ođđ jieʹllem raajjmõõžž räjja.
Säʹmmlai tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissio õlmstâtt seärad 20.8. ođđ pååđčiõlǥtõõzz ”Nuõrttsääʹm kulttuuräʹrbb pââʹjad jiijjâsäärvtååbd”. Tõn lij ǩeeʹrjtam tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissio komissaar Irja Jefremoff.
Pååđčiõlǥtõõzzâst täʹrǩstõõlât kooum nuõrttsääʹm siid, Paččjooǥǥ, Peäccam da Suõʹnnʼjelsiid, di tõi sijddniiʹǩǩi šõddmõõžžid occneei jieʹllempirrõõzzineez 1920- da 1930-lååǥǥai Peäccmest. Nuõrttsäʹmmla šõʹdde ǩiõččlâʹstted nuʹtt Lääʹddjânnam täʹlvv-vääin ko še nuuʹbb jõnn vääin ääiʹj loʹsses jieʹllem-maaʹttid da loppšõddmõõžžin jõnn mõõntummšid.
– Seuʹrrjam täi kooum nuõrttsääʹm siid sijddniiʹǩǩi da sij kåårmlaačči maaʹttid še evakuâʹsttem-maaʹtǩid Vuâđđmaddu, mäccmõʹšše tââvas, tååsklaž ođđ jälstemvuuʹd ooccmõʹšše di šiõttlõõvvmõʹšše mottjam åårrmõõžžid, Jefremoff mušttal. – Leäm haaʹlääm muu čiõlǥtõõzzâst uʹvdded jiijjâs jiõn Paččjooǥǥ, Peäccam da Suõʹnnʼjelsiidi sijddniiʹǩǩid jeeʹres aaiʹji tuejjuum mainstâttmõõžži pääiʹǩ. Tuäivam, što tuâjstan leʹčči rämm da äuʹǩǩ mâŋŋa pueʹtti puõlvvõõǥǥid, jeäʹrben nuõrid, kook miõlstan čuäʹjte lâssneei miõl ǩeässmõõžž da äärv ouddmõõžž sij maaddârpuärrsi kueʹđđem nuõrttsääʹm kulttuurääʹrb årra.
Čiõlǥtõõzz õlmstââʹttet Riikksuåvtõõzz neʹttseeidain mâ 20.8. čiâss 8:
- Irja Jefremoff: Itäsaamelainen kulttuuriperintö nostaa omanarvontuntoa. https://urn.fi/URN:ISBN:978-952-383-320-3
Čiõlǥtõs lij vueʹssen Säʹmmlai tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissio pååđčiõlǥtõõzzi rääidast. Komissio tuâjjan lij čiõlǥted säʹmmlai ǩiõččlâʹsttem čårstummuž da assimilaatio di puʹhtted ouʹdde kuånstid suåvâdvuõđ raajjâm diõtt alggmeer säʹmmlai da Lääʹddjânnam riikk kõõskâst. Teâđ komissiooʹje valmštõllum čiõlǥtõõzzin käunnʼje neʹttseeidain https://sdtsk.fi/julkaisut/.
Lââʹssteâđ
Komissaar Irja Jefremoff
irja.jefremoff(a)sdtsk.fi
Väʹlddpiisar Ulla-Marja Aikio Puoskari
ulla.aikio-puoskari(a)sdtsk.fi
Saakkeemplaaneei Mira Pohjanrinne
mira.pohjanrinne(a)sdtsk.fi