Säʹmmlai vuõiggâdvuõtt kueʹllšeellmõʹšše puätt sij vuâđđlääǥǥlaž sââʹjest alggmeeran di tõõzz õhttneei vuõiggâdvuõđâst kulttuuʹre da jiõččmieʹrreemvuõiggâdvuõʹtte. Säʹmmlai kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõđ lie kuuitâǥ tuejjeem tääʹzzest huânnʼnam lääʹǩǩoođummšin. Ko šeeʹllemrääʹjtõõzz juätkkje eeʹjjest nobba, obb jokksääʹm jieʹllemnääʹll lij šõddâm vaarvuâllsiʹžžen.
Säʹmmlai tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissio õlmstâtt 17.6.2025 OTT Hannele Pokka kueiʹtvuässʼsaž čiõlǥtõõzz, mâʹst täʹrǩstõõlât säʹmmlai kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõđi ouddnummuž historia da lääʹjjšiõttummuž čuõvâst di säʹmmlai kueʹllšeeʹllemaaʹššid Teänjooǥǥ čäccõõzzâst.
– Håʹt säʹmmlai vuõiggâdvuõđ kueʹllšeellmõʹšše lie eeʹǩǩlooʹjji mieʹldd lääʹjjvalmštõõllâmäʹššǩiiʹrjin tobdstum, tuejjeem tääʹzzest täk vuõiggâdvuõđ lie huânnʼnam kueʹllšeeʹllemlääʹjjšiõttummuž oođummši õhttvuõđâst, Pokka ǩeeʹrjat.
Viõǥǥâst åårrai kueʹllšeeʹllemlääʹjjest säʹmmlai kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõđid leät miârkteeinalla hueʹnääm veʹrddeeʹl ääiʹjab lääʹjjšiõttummša. Riikki kõskksaž Teänjokk-saǥstõõllmõõžžin säʹmmla lie še kuõđđum åålǥpeälla.
– Riikk lij välddam eeʹžžed rool juʹn mäŋgg eeʹǩǩčueʹđ mââiårra da lij tuõʹllʼjam tõʹst, håʹt riikk vuäʹmast Teänjooǥǥ Lääʹddjânnam peällsaž čäccõõzzâst siõm morddvueʹzz, Pokka tuâtt.
Teänn (Deatnu) da tõn luõss lie kõskksaž vueʹssen vuuʹd sääʹmkulttuurâst. Teänjooǥǥ luõssnaaʹlid leät suõjjlam da kueʹllšeellmõõžž ohjjääm Lääʹddjânnam da Taar kõskksaž kueʹllšeeʹllemsuåppmõõžži- da -vuâkkõõzzivuiʹm čõõđ ääiʹj. Luõssnaaʹli rââʹžžes vueʹjj diõtt luõzz šeellmõš lij leämmaž ǩiõlddum Teänjooǥǥ čäccõõzzâst iiʹjji 2021, 2022, 2023 da 2024.
– Sääʹmteʹǧǧ da Teän vueʹsspieʹllkååʹdd lie läittam nuʹtt Teänjooǥǥ kueʹllšeeʹllemsaǥstõõllmõõžžid ko še eʹtǩǩuum muttsid kueʹllšeeʹllemsuåppmõʹšše da -vuâkkõʹsse tõn diõtt, ko rääʹjtõõzz lie vuâđđlääʹjj vuâsttsa. Ko rääʹjtõõzz juätkkje eeʹjjest nobba, tõk vaaree Teän sääʹm kueʹllšeeʹllemkulttuur leämmʼmõõžž, Pokka ǩeeʹrjat.
Tiõrv pueʹttem kuullâd lââʹzz õlmstâʹttemšõddmõʹšše, koon riâžžât 17.6. čiâss 10-15 Aanar Sajoozzâst. Šõddmõš lij lääʹddǩiõllsaž da tõn liântteet. Lââʹssteâđ lie pueʹttmen.
Seämma šõddmõõžžâst õlmstââʹttet še koumm jeeʹres ođđ pååđčiõlǥtõõzz: ”Väistämisalueita ei enää ole” – uudet teolliset maankäyttöpaineet saamelaisten kotiseutualueella; Metsätalouden vaikutukset saamelaiseen poronhoitoon ‒ Tarkastelussa kumulatiiviset haitat ja osallistuminen päätöksentekoon; ja Inarin vesien tila ja Inarijärven kalastus saamelaisten ja ilmastonmuutoksen näkökulmasta.
Čiõlǥtõõzz õlmstââʹttet Riikksuåvtõõzz neʹttseeidain mâ 17.6. čiâss 8:
- Hannele Pokka: Saamelaisten kalastusoikeuksien kehityspiirteitä – Erillisselvitys saamelaisten totuus- ja sovintokomissiolle https://urn.fi/URN:ISBN:978-952-383-647-1
Čiõlǥtõs lij vueʹssen Säʹmmlai tuõttvuõtt- da suåvâdvuõttkomissio pååđčiõlǥtõõzzi rääidast. Komissio tuâjjan lij čiõlǥted säʹmmlai ǩiõččlâʹsttem čårstummuž da assimilaatio di puʹhtted ouʹdde kuånstid suåvâdvuõđ raajjâm diõtt alggmeer säʹmmlai da Lääʹddjânnam riikk kõõskâst. Teâđ komissiooʹje valmštõllum čiõlǥtõõzzin käunnʼje neʹttseeidain https://sdtsk.fi/julkaisut/.