Komišuvdna guldalii Deanuleagi olbmuid fuolaid luossabivdogildosis.
Luossabivdu lea Deanu ja dan oalgečázádagaid sápmelaččaid eallima, dállodoalu ja kultuvrra geađgejuolgi, mii lea seilon mollankeahttá duháhiid jagiid. Luossabivdu mearkkaša Deanu čázádaga olbmuide sihke ekonomalaš birgejumi, árbedieđuid ja -máhtu joatkašuvvama badjel sohkabuolvvaid, ja maiddái sin identitehta vuođu. Buot dát leat dál áitojuvvon, go luossanálit leat vátnon. Dál lea juo goalmmát jahki maŋŋálagaid, go luossabivdu lea gildojuvvon.
Deanu Áitesavvonis Ohcejogas lágiduvvui 23.–24.5. seminára, gos ohce vástádusaid rašes gažaldagaide. Manne Deanu luossanálit dahjege Atlántta luossanálit leat vátnon nu sakka? Gávdnogo sivva mearas, gos bivdet stuorra fatnasiiguin ja maiddái Atlántta luosat goddojit? Vai leatgo sivvan eará eallit, dego suodjaluvvon njurjjot, mat bivdet meara? Man olu birasmirkkut leat váikkuhan vátnumii? Mii mearas dáhpáhuvvá, jerre oallugat.
Semináras ságastalle guollebivdui guoski mearrádusain, Norgga ja Suoma gaskasaš soahpamušráđđádallamiin ja sámiide guoski vuođđo- ja olmmošvuoigatvuođain, oamastanvuoigatvuođain ja sámiid árbedieđu mearkkašumis luossanáliid muddemis. Deatnogátti sápmelaččat goappat bealde joga leat árbevieruid vuođul atnán ávvira guolástančáziineaset ja guollenáliineaset 1900-logu beallemuttu rádjái. Oallugiid mielas álgosivva lea dat, ahte báikkálaš sápmelaččaid jiena eai leat gullan šat, iige guolástanvuoigatvuođaid oamasteaddjiin leat mearridanváldi.
Go Deanu áššiin ráđđádallojuvvo, galggašii buot oassebeliin leat duohta váikkuhanváldi, gávnnahii sámiid duohtavuohta- ja soabadankomišuvnna ságajođiheaddji Hannele Pokka seminára sáhkavuorustis. Son muittuhii das, ahte guollečáziid oamastit oasusgottit dahjege dálá priváhtta dállodoalut, maid oamasteaddjit leat eanaš sápmelaččat.
Ráđđádallanvuogádat lea hábmejuvvon dakkárin, ahte das eai váldde vuhtii guolástanvuoigatvuođaid oamasteddjiid jiena. Biologaid ja guolledutkiid lassin ráđđádallamiin galggašedje leat áššedovdin maiddái eamiálbmotvuoigatvuođaid ja árbedieđu áššedovdit, geaid sápmelaččat leat nammadan, dajai Pokka.
Pokka evttohii, ahte Suoma ráđđádallansáttagotti ságajođiheaddjin berrešii nammadit olbmo, gean Ohcejoga guolástanguovlu ja Sámediggi leaba ovttas nammadan.
Pokka jurdagiid ráđđádallansáttagotti čoakkádusas máidno máŋggain sáhkavuoruin. Veahčaha oasusgotti lahttu Anne Nuorgam suokkardalai vejolašvuođa doalvut vuoigatvuođakánslerii čielggadan láhkai dan, ahte čáhceguovlluid ja guolástanrivttiid oamasteaddjit eai váldojuvvo vuhtii Eanan- ja vuovdedoalloministeriija ráđđádallamiin.
Seminára sáhkavuoruin čujuhuvvui máŋgii alimus hálddahusrievtti jagi 2022 mearrádussii, mas Deanu oalgejogaid lobihis guollebivddus sivahallojuvvon sápmelaččat áššehuhttojedje. Mearrádus adnojuvvo earenoamáš mearkkašahttin dan dihte, ahte das čuvvojuvvui Suoma vuođđolágas sápmelaččaide eamiálbmogin dorvvastuvvon vuoigatvuohta iežaset kultuvrii. Mearrádus mearkkašii dan, ahte guollebivdu gávnnahuvvui mearkkašahtti oassin johkasápmelaččaid kultuvrras.
Seminára Deanu čázádaga vuoigatvuođain ja sierraiešvuođain lágidedje Suoma ja Norgga sámedikkit ja Deanu čázadaga guolástanhálddahus. Sámiid duohtavuohta- ja soabadankomišuvdna oassálasttii seminárii ja ráhkkanii seammás sámeálbmoga gullamiidda, mat álggahuvvojit geassemánu álgogeahčen miehtá sámeguovllu.
Teaksta Ulla Aikio-Puoskari
Govat Eeva Mäkinen
Jorgalus Unna-Maari Pulska
Loga eambbo:
Seminára Deanučázadaga vuoigatvuođain ja iešvuođain Ohcejogas 23.-24.5.2023