Sämmilii puásuituálu tiileest Suomâst láá valmâštum kyehti uđđâ čielgiittâs. Totkeeh Anne-Maria Magga já Oula-Antti Labba lává čáállám Sämmilij tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomission sierânâsčielgiittâsâid, moh fäälih kejâstuv ärbivuáválii iäláttâs riävtálii sajattâhân já toos lohtâseijee hástoid.
Čielgiittâsah kieđâvušeh sämmilii puásuituálun lohtâseijee vuoigâdvuođâid toin naalijn, et čielgiittâsah tievâsmiteh nubijdis. Almostitmeh siskeldeh meiddei maaŋgâid ohtâsijd teemaid, tegu syemmilii puásuituálulahâasâttem vááijuvvuođâid sehe sämmilij vuoigâdvuođâi já ärbivuáválii puásuituáluvyevi tubdâstem táárbu. Čielgiittâsah adeleh toimâiävtuttâsâid tile tivomân.
Puásuisiijdâi hiäjus sajattâh taha máhđulâžžân vuoigâdvuođâi luávkkáámijd
Magga čielgiittâs kieđâvuš syemmilii puásuituálulahâasâttem já palgâsvuáháduv vaiguttâsâid sämmilii puásuituálun já eromâšávt ton ärbivuáválii puásuisijdâvuáhádâhân. Čielgiittâs mield lahâasâttem ij tuubdâst sämmilii puásuituálu sierânâsjiešvuovijd ige sämmilij vuoigâdvuođâid ärbivuáváláid kuáttumenâmáid. Taan keežild sämmilii puásuituálu tile lii uáli jo vaigâd maaŋgâin palgâsijn.
- Sämmilii puásuituálu já puásuisiijdâi hiäjus riävtálâš sajattâh Suomâ lahâaasâtmist taha máhđulâžžân kuáttumkuávluväldidmijd já vuoigâdvuođâluávkkáámijd, moh kyeskih sämmiláid puásuiulmuid já puásuisiijdâi kuáttumenâmáid. Ton lasseen tot taha vaigâdubbon ärbivuáválii sämmilii puásuituáluvyevi já ihásâšjuurrâm hárjuttem, lasseet lijgekuáttum, taha vaigâdubbon puásuiulmui vuáhádum šoŋŋâdâhnubástusân já toovvât puásuiulmuid já säminuoráid epivisesvuođâ iäláttâs puátteevuođâst.
- Taat vist hiäjusmit sämmilii puásuituálu sirdum puáttee suhâpuolváid eellimvuáimálâžžân iäláttâssân, tagarin ko sämmiliih halijdeh tom siäiluttiđ, Magga čáálá.
Labba vuáju čielgiittâsâstis sämmilii puásuituálun lohtâseijee vuoigâdvuođáid Suomâst riehtioornig uáinust já čielgee historjá tábáhtusâid, moh láá vaiguttâm puásuituálu vuáháduumân. Ton lasseen sun paahud, et tááláš puásuituálulaahâ ij tuurvâst tuárvi pyereest sämmilij puásuikuáttumvuoigâdvuođâid já utkevuoigâdvuođâ.
- Sämmilij tovláid haldâšemvuáháduvváid já puásuisiijdâi sajattâhân vuáđuduvvee vuoigâdvuođah sehe kollektiivliih algâaalmugvuoigâdvuođah iä lah tubdâstum Suomâ lahâaasâtmist. Sämmilijn puásuiulmuin ij lah jieijâs virgálâš puásuituálu haldâttâhorgaan Suomâst. Kuávdáš lahâasâttem, mii vaaigut puásuituálu räijejeijee eres eennâmkevttimân, ij mudolijn pyereedmijn huolâhánnáá västid aalmugijkoskâsii rievti tááláá tile.
- Sämmilij puásuituálu riävtálâš sajattâh lii Suomâst maaŋgânáál hyeneeb ko Ruotâst já Taažâst, Labba čáálá.
Sehe Magga já Labba mielâst Suomâst kolgâččij algâttiđ puásuituálulaavâ uđâsmittempargo. Laavâst kolgâččij tubdâstiđ sämmilii puásuituálu já puásuisijdâvuáháduv. Puásuituálulaahâ kolgâččij nuávdittiđ aalmugijkoskâsij riävtálij kenigâsvuođâi turvâstem algâaalmugvuoigâdvuođâid já nanodiđ sämmilij puásuimerkkâvuáháduv riävtálii syeje já siäilum. Čielgiittâsâst oovdânpuáhtojeh meiddei tooimah el. sämmilij päikkikuávlu puáris meecij suoijâlmân, sämmilij eennâm- já čäcivuoigâdvuođâi tuurvâstmân sehe eres eennâmkevttimân vaigutteijee lahâasâttem oovdedmân.
Almostittemtilálâšvuotâ Ruávinjaargâst já Zoom peht vu 16.12. tme 10
Čielgiittâsâi almostittemtilálâšvuotâ uárnejuvvoo vuossaargâ 16.12. tme 10–12 sehe Arktikumist Aurora-salist Ruávinjaargâst já káidusin Vimeo peht. Striimam päddejuvvoo.
Tilálâšvuođâ aalgâst totkeeh Anne-Maria Magga já Oula-Antti Labba oovdânpyehtiv čielgiittâsâidis kuávdáš huámmášuumijd. Fáádái kieđâvuššâm juátkoo paaneelsavâstâlmist, mon stivree komission saavâjođetteijee Hannele Pokka. Savâstâlmân uásálisteh čuávuvááh ulmuuh:
- Sämitige stiivrâ jeessân, Kaalduáivi palgâs puásuialmai já irâtteijee Asko Länsman
- Sallâvääri palgâs puásui-iššeed Iisko-Henrik Näkkäläjärvi
- Spesiaaläššitobdee Sanna Hast Palgâsij ovtâstusâst
- Totkee / tiervâsvuotâtiettui tuáhtár Ulla Timlin Oulu ollâopâttuvâst
- Kietâruottâs palgâs puásuiolmooš já luánduaktivist Minna Näkkäläjärvi Iänuduvâst
Tilálâšvuotâ lii suomâkielân, já tot lii ávus puohháid.
Lieggâsávt tiervâpuáttim!
Čielgiittâsah almostuveh vuossaargâ 16.12. tme 8 Staatârääđi nettisiijđoin:
Anne-Maria Magga Syemmilii puásuituálulahâasâttem já palgâsvuáháduv vaiguttâsah sämmilii puásuituálun já puásuisijdâvuáhádâhân -čielgiittâs:https://urn.fi/URN:ISBN:978-952-383-643-3
Oula-Antti Labba Sämmilij puásuituálu riävtálâš sajattâh já puásuituálun lahtoseijee vuoigâdvuođah Suomâst riehtioornig uáinust -čielgiittâs: https://urn.fi/URN:ISBN:978-952-383-659-4
Čielgiittâsah kuleh Sämmilij tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomissio sierânâsčielgiittâsâi rááiđun. Komissio pargon lii selvâttiđ sämmilij feerim olgoštem já assimilaatio sehe pyehtiđ oovdân vuovijd, moiguin sovâdâttâm algâaalmug sämmilij já Suomâ staatâ kooskâst huksejuvvoo. Tiäduh komission rahtum čielgiittâsâin kávnojeh komissio nettisiijđoin čujottâsâst https://sdtsk.fi/julkaisut/.